PUSTINJE: PROMENJIVI PREDELI KOJE OBLIKUJE VETAR

Tradicionalni prikaz pustinje kao mora peščanih dina i prostora na kome žive nomadi na kamilama zaista postoji, ali to je samo jedan od mnogih pustinjskih pejzaža. Najčešća vrsta pustinje je kamena pustinja ili hamada- velika kamena ravnica s razbacanim kamenjem, koja se proteže sve do horizonta. Posetiocima ona pruža gotovo zastrašujući prizor pustoši i usamljenosti. Pustinje nije lako definisati. Podaci o padavinama su varljivi, jer se kiša može sručiti kao prava provala oblaka možda samo jednom u nekoliko godina. Kada je prosek padavina ispod 150 mm godisnje, to znači da godinama nije bilo nimalo kiše, a onda je u jednom danu pao veliki pljusak. Francuski geograf  Rober Kapo Rej 30-ih godina prošlog veka shvatio je da se nalazi u pustinji kad su za njegove čarape počeli da se lepe čičkovi biljke Cenchrus biflorus. Biljke i danas predstavljaju merilo za odredjivanje područja pustinje. Kad zbog nedostatka vode one prekrivaju manje od trećine površine, zemlja i stene izložene su intenzivnoj eroziji i tako nastaje pustinjski predeo. Svet okruzuju dva pojasa vrućih pustinja. Na severnoj polulopti to su Sahara, pusti predeli Arabije, pustinje središnje Azije i američke pustinje. Južna polulopta ima pustinje Kalahari i Namib u Africi, pustinju Atakamu u Južnoj Americi i australijske pustinje. Ta pusta područja nastala su zbog globalnog kretanja vazduha. Vreo vazduh diže se nad ekvatorom i gubi najveći deo vlage u obliku kiše. Potom krene ili prema severu ili prema jugu i spušta se, stvarajući pri tom područja visokog vazdušnog pritiska kod Rakove obratnice na severu, odnosno Jarčeve na jugu. Iz tih područja duvaju vrući, suvi vetrovi koji prže predeo i nose pesak i prašinu u gustim peščanim olujama.Vetar koji nosi pesak snažno je abrazivno sredstvo. Kamenje koje leži na površini pesak može da uglača tako da postaje pljosnato i oblo. Pustinjsko kamenje ponekad može biti neverovatno lepo. Vetar nosi najveći deo peska nisko uz tlo, pa zbog toga velike stene udara bliže podnožju tako da na kraju ostaju da stoje na tankim, erodiranim vratovima. Tvrde i meke stene erodiraju različitom brzinom pa nastaju neobični oblici: položeni stubovi koji izgledaju poput izvrnutih brodova, tipična pustinjska brda ravnih vrhova zvana mese, kao i manji ostatci stena. Putinjske temparature mogu tokom jednog dana imati veliku amplitudu. Danju udara s potpuno vedrog neba i temparatura raste do 55^o C. Ali noću se vrući vazduh podiže uvis, jer nema oblaka koji bi ga zadržali, a temperatura čak i u središnjoj Sahari može pasti ispod nule. Stene koje su se tokom dana pržile na suncu i potom ohladile mogu popucati baš kao što bi pukao i tanjir kad bi ste ga iz vruće rerne stavili u frižider. Ako u pukotinu udje rosa, ona će se prilikom smrzavanja proširiti. Ako se to neprekidno ponavlja, komadi stene će se odlomiti i dalje usitnjavati usled rada vetra.